Weten en niet-weten

Er zijn binnen de Geestelijke GezondheidsZorg (GGZ) veel verschillende disciplines. Die kun je natuurlijk op allerlei manieren categoriseren. Eén indeling die te maken is, is het verschil tussen de wetende en de niet-wetende hulpverleners. Onder de wetende hulpverleners vallen de psychiaters, de GZ-psychologen en Klinisch Psychologen. Zij hebben na hun masterstudie nog jarenlang gespecialiseerd om diagnoses te kunnen stellen en te leren welke behandelmethoden – al dan niet met behulp van medicatie – effectief kunnen zijn voor hun patiënten. Zij zeggen als het ware: “Ik weet wat er mis is en hoe we daar het beste mee om kunnen gaan. Loop maar met mij mee, dan gaan we aan de slag!”.

De niet-wetende hulpverlener heeft de insteek dat jij als cliënt eigenlijk alles bij je draagt wat nodig is om het probleem op te lossen. Er moet alleen helderheid over het probleem komen en misschien moet er gewerkt worden aan nieuw (helpend) gedrag. Onderlegd met interventiemodellen, kennis van verschillende psychologische stromingen en veel ervaring helpt de hulpverlener je jouw verhaal goed te vertellen en zo duidelijk te krijgen wáár het probleem hem nu precies in zit. Vervolgens zoek je samen naar wat er nodig is om het probleem op te lossen en ga je aan de slag met een plan.

Een niet-wetende hulpverlener zegt dus eigenlijk: “Jij kunt dit probleem oplossen, ik loop met je mee en dan help ik je waar dat nodig is.”.

Twee heel verschillende stromingen dus. Is het één beter dan het ander? Daar heeft het eigenlijk niet zoveel mee te maken. Feit is dat een niet-wetende hulpverlener altijd moet doorverwijzen als hij merkt dat er mogelijk een diagnose gesteld moet worden. Anderzijds is het stellen van een diagnose lang niet altijd nodig. Het overgrote merendeel van de mensen is prima in staat problemen op te lossen met hulp van een niet-wetende hulpverlener. Het gaat dus niet zozeer om “wat is beter”, maar meer om “wat is passend?”.

Ikzelf ben dus een niet-wetende hulpverlener. Dat past bij mij. Ik ben er van overtuigd dat mensen van zichzelf heel kundig zijn. Dat zij nieuwe dingen kunnen leren waardoor zij weer sterk in hun schoenen komen te staan. Wat er precies speelt en wat er precies nodig is, dat zoek ik graag uit met mijn cliënten. Meestal blijkt dat mensen in een situatie terecht zijn gekomen waar ander gedrag nodig is dan zij gewend zijn te vertonen. Dat kan bijvoorbeeld te maken hebben met duidelijker grenzen stellen. Je komt bijvoorbeeld ergens te werken waar het maar steeds lijkt alsof er over je heen gelopen wordt. Dan is het simpele antwoord: je moet duidelijker grenzen stellen. Toch is het niet zo simpel, want waarschijnlijk heb jij een reden dat je dat uit jezelf niet doet. Wát die reden is, is heel belangrijk voor het vinden van een goede oplossing. Misschien wéét je eigenlijk niet waar je grenzen zijn? Hoe komt dat? Of heb je misschien ooit geleerd dat het stellen van grenzen tot een nare reactie leidt? En wat heb je dan nodig om die overtuiging los te kunnen laten? Dit soort vragen zo direct beantwoorden is overigens ook lastig en vaak niet effectief. Het vergt het leren kennen van de cliënt en diens situatie om de juiste vragen te stellen. Zo wordt alles steeds duidelijker en kan de cliënt zelf ontdekken: kijk, hier zit het hem in! En dat is meestal een prachtig moment.

‍